Uw licht op mijn schaduw

1 Uw licht op mijn schaduw

2

3 Uw licht op mijn schaduw

4 COLOFON: ‘Uw licht op mijn schaduw’ Verlossing en bevrijding in het pastoraat Bruno Sebrechts © 2018 Scholten Uitgeverij BV Burgemeester Drijbersingel 25 8021 DA Zwolle www.scholtenuitgeverij.nl Omslagontwerp:  Hester Wigman Binnenwerk opmaak: Piet Versteeg Tekstbewerking Els Bakker Tekstcorrectie: Jan Meints, www.taalmens.nl Drukwerk: Drukcase Eerste druk, januari 2018 ISBN nummer: 978-90-79859-87-0 NUR: 711 De Bijbelteksten in deze uitgave zonder nadere bronvermelding zijn ontleend aan de Herziene Statenvertaling, © 2010 Stichting Herziene Statenvertaling. De Bijbelteksten in deze uitgave met de vermelding NBG zijn ontleend aan de NBG-vertaling 1951, © Nederlands Bijbelgenootschap 1951. Cursiveringen in Bijbelcitaten werden door de auteur toegevoegd. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. All rights reserved. No portion of this book may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means – electronic, mechanical, photocopy, recording or any other – except for brief quotations in printed reviews, without the prior written permission of the publisher. Disclaimer: Deze publicatie heeft enkel een informatief karakter. De ideeën in dit boek zijn niet bedoeld ter vervanging van welke medische behandeling dan ook, van medisch advies, van medicijnen of van het advies van een arts of andere deskundigen. Het wordt niemand aangeraden om medische of psychische behandeling(en) te stoppen of te vermijden. Lezers die verzuimen om de juiste medische deskundigen te raadplegen, doen dat op eigen risico. De uitgever zal derhalve geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden indien gebruik of interpretatie van informatie uit deze publicatie daartoe aanleiding mocht geven.

5

6

7 INhOud Voorwoord ........................................................................ .......................................................11 Referenties ........................................................................ ...................................................... 15 Introductie ........................................................................ ....................................................... 19 1. Uit de duisternis tot het Licht ........................................................................ ................. 23 1. 1 Bevrijd! ........................................................................ .................................................. 23 1. 2 Nood aan geestelijke bevrijding? ........................................................................ . 35 2. Bekijk het vanuit zijn Licht ........................................................................ ..................... 39 2. 1 Gods wegen ........................................................................ ......................................... 39 2. 1. 1 De verwelkoming van de Bevrijder .......................................................... 39 2. 1. 2 Woord en Geest ........................................................................ ..................... 43 2. 1. 3 Het bloed van het Lam ........................................................................ ....... 44 2. 2 Ons inzicht is beperkt ........................................................................ ..................... 47 2. 2. 1 Bewust van onze beperkingen ................................................................. 48 2. 2. 2 De onzichtbare wereld ........................................................................ ...... 50 2. 2. 3 We zijn van Hem afhankelijk .................................................................... 54 2. 3 De balans bewaren ........................................................................ ........................... 57 2. 3. 1 Blijft rustig en nuchter ........................................................................ ........ 57 2. 3. 2 Een ander verhaal ........................................................................ ................ 57 2. 3. 3 Bevrijding binnen het begrip ‘verlossing’ ..............................................59 3. Onze schaduw en zijn Licht ........................................................................ .................... 65 3. 1. Verloren vrijheid ........................................................................ ............................... 65 3. 1. 1 De listigste van alle dieren van het veld .................................................. 65 3. 1. 2 De slang verkrijgt toegang ........................................................................ .. 71 3. 1. 3 Patronen van misleiding ........................................................................ ..... 73 3. 2 Gods antwoord ........................................................................ .................................. 75 3. 2. 1 God oordeelt en geeft hoop ....................................................................... 75 3. 2. 2 Satans verborgen werkwijze .................................................................... 80 3. 2. 3 Afgoderij en de strijd om het hart ........................................................... 82 4. Twee kampen in de onzichtbare wereld .................................................................... 101 4. 1 De strijd achter de schermen ........................................................................ ........ 101 4. 1. 1 God regeert ........................................................................ ............................ 101 4. 1. 2 De hemelse legermachten ....................................................................... 106 4. 1. 3 Interacties op verschillende niveaus ..................................................... 118 4. 1. 4 Territoriale machten ........................................................................ .......... 121 4. 2 Doorbraak door Christus ........................................................................ .............. 126 4. 2. 1 Christus doorstaat de test ........................................................................ 127

8 4. 2. 2 Christus zegeviert ........................................................................ ..............128 4. 2. 3 Christus doet ons delen in zijn overwinning ..................................... 143 5. Inzoomen op de vijandige krachten ........................................................................ .. 149 5. 1 De vorst van deze wereld en zijn strijders ........................................................149 5. 1. 1 De duivel, de belichaming van het ultieme kwaad ............................ 149 5. 1. 2 Boze geesten in het Oude Testament .................................................... 157 5. 2 Boze geesten in de Evangeliën ........................................................................ .... 170 5. 2. 1 Wat verstaan we onder demonisering .................................................. 170 5. 2. 2 Waren de gedemoniseerden die bevrijd werden gelovigen of ongelovigen? ........................................................................ .................................. 175 5. 2. 3 Boze geesten en hun mogelijkheden bij demonisering .................. 176 6. Achtergrond en ontstaan van demonisering ........................................................... 185 6. 1 Wanorde en vijandige krachten ........................................................................ .. 185 6. 1. 1 Onderwerping van vijandige krachten ................................................. 185 6. 1. 2 Boze geesten en onreinheid ................................................................... 187 6. 1. 3 Onreinheid en bezinning ........................................................................ 192 6. 2 Risicozones ........................................................................ ..................................... 194 6. 2. 1 Risicozone 1: grove fouten ........................................................................ 194 6. 2. 2 Risicozone 2: besmetting ....................................................................... 205 6. 2. 3 Risicozone 3: situaties van bijzondere kwetsbaarheid .................. 207 6. 3 Bescherming en demonisering ........................................................................ .... 211 6. 3. 1 Omhullende bescherming ........................................................................ 211 6. 3. 2 Het ontstaan van demonisering ............................................................ 218 7. Bevrijding in de Evangeliën ........................................................................ .................. 225 7. 1 Het uitdrijven van boze geesten ........................................................................ .. 225 7. 1. 1 Niet expliciet aangekondigd ................................................................... 226 7. 1. 2 Belangrijk doch ondergeschikt .............................................................. 227 7. 1. 3 Individuele bevrijdingen ........................................................................ .. 235 7. 2 Heer over alle machten en krachten .................................................................238 7. 2. 1 Meer dan Salomo ........................................................................ ............... 238 7. 2. 2 Het binden van boze geesten ................................................................ 240 7. 2. 3 Wonderen als aankondigend teken ..................................................... 243 7. 3 Jezus’ onderwijs ........................................................................ ............................. 247 7. 3. 1 De Sterkere ........................................................................ .......................... 247 7. 3. 2 Geloof als een mosterdzaadje ................................................................ 257 7. 3. 3 Algemene observaties ........................................................................ ...... 260 8. Bevrijding na de opstanding ........................................................................ ................ 267 8. 1 Het tijdperk van de Heilige Geest ...................................................................... 267 8. 1. 1 Bevrijdingen na Pinksteren ..................................................................... 267 8. 1. 2 Vanuit Christus’ overwinning ................................................................ 271

9 8. 1. 3 Autonoom gezag of cruciale afhankelijkheid .....................................275 8. 2 Progressieve verlossing en bevrijding ..............................................................284 8. 2. 1 Progressieve verlossing en geestelijke machten ............................... 284 8. 2. 2 De strijd op vier terreinen ....................................................................... 291 8. 2. 3 De wapenrusting ........................................................................ ............... 296 9. Van een oude naar een nieuwe toestand ................................................................. 303 9. 1 De oude en de nieuwe schepping .....................................................................303 9. 1. 1 De oude levenssfeer ........................................................................ .......... 303 9. 1. 2 De oude mens en leefwerelden ............................................................... 311 9. 2 Demonische belasting en de gelovige .............................................................319 9. 2. 1 Verschillende opvattingen ....................................................................... 319 9. 2. 2 Demonische impact op de gelovige .................................................... 328 10. Counseling en bevrijding ........................................................................ .................... 334 10. 1 Persoonlijke weerbaarheid ........................................................................ ........ 336 10. 1. 1 Afleggen van de oude mens .................................................................. 336 10. 1. 2 Een geestelijke houding ........................................................................ . 340 10. 1. 3 Weerstand bieden ........................................................................ ............ 345 10. 2 Verschillende benaderingen bij demonische belasting ............................349 10. 2. 1 Bezonnenheid en bedachtzaamheid ................................................. 349 10. 2. 2 Confrontaties ........................................................................ ................... 356 10. 2. 3 Stappenplan ........................................................................ .................... 364 11. Gevalstudies ........................................................................ ............................................ 377 11. 1 Jessy’s getuigenis, ‘Truth Encounter’ .................................................................377 11. 1. 1 Excurs: De strijd in het denken ....................................................................... 381 11. 1. 2 Oorzaken van een belast denkpatroon ............................................... 383 11. 2 Joyce’s getuigenis, ‘Healing Encounter’ ............................................................387 11. 2. 1 Excurs: Het binden van machten in het pastoraat ........................... 391 11. 3 Straatjongeren in Afrika, ‘Love Encounter’ ....................................................396 11. 3. 1 Excurs: Omgaan met demonische uitbarstingen ............................. 397 12. De smalle weg ten leven ........................................................................ ...................... 400 12. 1 Zijn kracht in onze zwakheid ........................................................................ .... 400 12. 2 Volkomen vrijheid ........................................................................ ........................ 403 Bijlagen ........................................................................ .......................................................... 407 Bijlage 1: Daimonizomai, gedemoniseerd zijn .......................................................407 Bijlage 2: De ‘oude mens’ en de duistere machten ................................................410 Bijlage 3: Geloof versus magie ........................................................................ ............ 414 Bijlage 4: Handoplegging en oliezalving .................................................................422 Bijlage 5: Tegenargumenten ........................................................................ ............... 427 Bijlage 6: Wonderen vroeger en nu ........................................................................ ... 438 Bijlage 7: Ritueel misbruik en demonische belasting .........................................443

10 Bijlage 8: Pastorale lessen uit wetenschappelijk onderzoek ............................446 Bijlage 9: ‘Power Encounter’ ........................................................................ .............. 451 Bijlage 10: Listen van de tegenstander .....................................................................475 Bijlage 11: Vervloekingen ........................................................................ .................... 484 Bijlage 12: Demonische overlast op specifieke locaties ......................................490 Samenvattingen en schema’s ........................................................................ ................... 497 A. Uitdrijven van boze geesten en hun specifieke context ................................497 1. Vóór de opstanding: als teken van het koninkrijk; een aankondiging 497 2. Na de opstanding: Bevrijding als teken bij de verkondiging; een bevestiging ........................................................................ ........................... 497 3. In het pastoraat: Bevrijding als uitwerking van de verlossing; een gevolg ........................................................................ ............................ 497 B. Niet-verweven en verweven demonische belasting ....................................... 498 1. Demonische belasting zonder verweven problematiek ........................ 498 2. Demonische belasting met een beperkte verwevenheid ..................... 498 3. Demonische belasting met een verweven werking. .............................. 498 C. De impact van de machten ........................................................................ ........... 499 D. De juiste focus ........................................................................ .................................. 500 Geciteerde werken ........................................................................ ................................. 501

11 VOOrw OOrd In 1956 vertrokken mijn vrouw en ik met onze twee kinderen naar Sierra Leone om daar voor ruim drie jaar als zendelingen te leven en te werken onder een inheemse stam. Toen wij in 1959 terugkeerden naar de V.S. werd mij aangeboden om in te springen als docent zendingswetenschappen bij het Fort Wayne Bijbelinstituut, ter vervanging van een lesgever die net zijn ontslag had aangeboden. Een tussentijdse aanstelling voor één jaar mondde uit in een periode van eenentwintig jaar als hoofd van het vakgebied missiologie, en vervolgens als decaan en voorzitter. Omdat ik formeel echter nauwelijks was opgeleid in zendingswetenschappen, en ik mijn studenten minstens één stap voor wilde blijven, ben ik veel over dit onderwerp gaan lezen. Een van de boeken die mijn aandacht trokken was het boek van de Duitse pastor Kurt Koch, Between Christ and Satan. Wat ik las sloeg in als een bom. Vanuit mijn theologische achtergrond ging ik ervan uit dat een ‘goed christen’ zich geen zorgen hoefde te maken over satan – dat hij je niet echt kon schaden. Je kon hem dus best negeren. De gedachte dat ook christenen te maken konden hebben met demonische activiteit in hun leven, kwam niet in mij op. Ik zocht meer literatuur over het onderwerp, maar moest toen vaststellen dat die bijna niet te vinden was. Door verdere studie kreeg ik de overtuiging dat het onverantwoord was om potentiële zendelingen niet te onderwijzen over het Bijbels wereldbeeld waarvan geestelijke strijd een onderdeel is. Toen men hoorde dat ik onderwees over geestelijke strijd, veronderstelden sommigen dat ik daar in Afrika veelvuldig mee geconfronteerd was geweest. Maar mijn antwoord was enigszins verrassend: ‘Nee, dat was niet het geval. Niet omdat die geestelijke strijd er niet was, maar omdat daar in mijn hooggeschoolde westerse denkwijze geen plaats voor was.’ Ondanks acht jaar hoger theologisch onderwijs (B.A. van een christelijke hogeschool, MDIV van een seminarie gespecialiseerd in inductief Bijbelonderricht en een M.A. van een overheidsuniversiteit) beschouwde ik demonische activiteit en de bestrijding daarvan nog steeds als primitief bijgeloof.

12 Als ik vandaag het werk van Bruno Sebrechts lees, ontmoet ik een geheel andere benadering. Hier wordt ernstig gestreefd om Bijbelse waarheden op verantwoorde wijze te verbinden met de hedendaagse praktijk. Heden bestaat er veel literatuur over dit thema, maar weinig daarvan is vergelijkbaar met de competente wijze waarop Sebrechts dit onderwerp vanuit de Schrift doorgrondt. Over de Bijbelse basis van deze bediening vind je weinig of geen vergelijkbare lectuur. De omvang van de hedendaagse literatuur blijkt uit de uitgebreide bibliografie achterin het boek, en zelfs die lijst kan nog worden aangevuld. De kracht van dit boek ligt in de wijze waarop de inhoud voortdurend wordt onderbouwd vanuit de Schrift. Er wordt ook een duidelijke inspanning gedaan om correct om te gaan met de oorspronkelijke talen en hun culturele context. Zijn bespreking van daimonizomai - in vele Bijbelvertalingen weergegeven als ‘bezeten zijn’ - is een van de beste die ik ben tegengekomen (zie bijlage 1). Dit boek beperkt zich niet tot een theologische behandeling van dit onderwerp. Het is voorzien van vele hedendaagse voorbeelden en toepassingen, afkomstig uit de persoonlijke ervaringen van de auteur. Hij streeft er tevens naar het spectrum van demonische activiteit in de westerse en niet-westerse culturen - evenals in de culturen van de Bijbelse tijd - te belichten. In de voorgestelde methodologie om tot bevrijding te komen zoekt hij naar balans, en vermijdt hij een eenzijdige uniforme aanpak. De kerk is de auteur erkenning verschuldigd voor zijn nauwgezette arbeid, die heeft geleid tot een betekenisvolle bijdrage aan de bronnen die beschikbaar zijn voor hen die een goed strijder en liefdevolle raadgever willen zijn in een strijd waarin wij allen - of we dat nu willen of niet - betrokken zijn. Dr. Timothy Warner, Stafmedewerker Freedom in Christ Ministries, US Emeritus hoogleraar, Trinity, Deerfield, Co-auteur ‘Geestelijke Strijd’, Tim Warner & Neil Anderson, Vertaald en uitgegeven bij Inside Out Publishers.

13 Dankwoord van de Auteur Allereerst wil ik mijn dank en liefde uitspreken tot Jezus Christus, mijn Verlosser en Bevrijder. Als ik bedenk wat Hij voor mij en ons allen deed en doet, ervaar ik een zachte pijn bij het besef van eigen zwakheid, fouten en beperkingen. En waar zou ik staan zonder de vele mensen die mij in de afgelopen jaren diepgaand hebben beïnvloed? Ik denk daarbij terug aan de adembenemende prediking van Vincent Zeylmans, die mij als tiener zo aangreep, en aan de persoonlijke bemoedigingen van Jaap van der Oord, die de juiste snaren wist te raken om door te zetten. Vele jaren later leerde ik bij Joost Verduijn meer over de realiteit van de geestelijke strijd. Hoewel ons aller wegen zich al vele jaren geleden scheidden, hebben de zegeningen van weleer bronnen vrijgemaakt die zijn blijven stromen, en dat kan alleen Gods genade zijn. Dank aan allen wier aanmoedigingen, opmerkingen en inspiratie hebben bijgedragen aan het tot stand komen van dit boek. Dan denk ik uiteraard in de eerste plaats aan mijn echtgenote Nanja en vervolgens aan Christel De Clercq. Bijzondere dank ook aan mijn broer Chris en Els Bakker, voor al hun feedback en tekstbewerking. Maar ook Dr. Raymond R. Hausoul, Dr. Gerard Kramer, John van der Dussen, Lindsay Vereecke, Noreen McElhanon, Ignace Verreth, André Pissens en de vele anderen die hun opmerkingen, kritiek en/of aanvullingen met mij deelden.

14

15 reFereNtIes Een counselor en auteur met ruime ervaring in hulpverlening en geestelijke bevrijding: ‘Een ‘must have’ boek voor allen die in een bedieningsambt of pastorale bediening staan, vol met essentiële Bijbelse waarheden. Het zal u aanzetten dit pastoraal werk evenwichtig te benaderen, en leren om valstrikken te vermijden, opdat uw bediening God werkelijk zal verheerlijken.’Dr. Jim Logan, Biblical Restoration Ministries, Sioux City. Auteur van ‘Reclaiming Surrendered Ground’, Moody Publishers, Chicago. Een pastor die reeds vertrouwd was met het concept geestelijke bevrijding: ‘Dit boek zal de ogen en harten van de lezers openen voor de grootheid van God en voor de taak die Hij zijn kinderen toevertrouwt om zijn genade, zegeningen en vrijheid te brengen naar hen die geestelijk gevangen zitten. Ik werd door dit boek geraakt omdat de auteur een warm licht van ervaring en wijsheid laat schijnen over het onderwerp bevrijding, terwijl ik zo vaak zag dat men dit onderwerp verwaarloost, ontkent, overdrijft, of overlaat aan externe zogenaamde specialisten. In zijn warmte en wijsheid zullen pastors duidelijke, hoopvolle en Bijbels gefundeerde richtlijnen vinden om, wanneer dit nodig zou blijken, de dienst der bevrijding met een gerust hart te integreren in hun pastorale praktijk.’ Ds. N. Mitaxa, Pastor, Victoria, Australië. Een pastor die aanvankelijk sceptisch was: ‘Ik zal eerlijk bekennen dat ik met een mengeling van nieuwsgierigheid en scepsis de Engelse versie van ‘Uw licht op mijn Schaduw’ begon te lezen. De dienst der bevrijding is een vrij onbekend terrein in de denominatie waar ik tot geloof kwam en opgeleid werd tot pastor. Ik kan met genoegen zeggen dat dit boek in mijn ogen in belangrijke mate de geloofwaardigheid van deze bediening herstelt. Naarmate men dieper in het boek duikt, wordt steeds duidelijker dat Bruno Sebrechts Christus kent en inzicht heeft in hoe Hij ons als zijn dienstknechten

16 wil betrekken in het dienen van zijn kinderen. Het boek bevat niet alleen een uitgebreide, doordachte en zorgvuldige Bijbelse basis voor geestelijke bevrijding, maar het verbindt tevens theorie met praktijk – en dat in elke schakel van het proces. Het betreft een pastoraal boek, nuttig in tal van situaties waarin wij mensen willen helpen die lijden onder geestelijke aanvechtingen.’Dr. J. Graham, Pastor, Northumberland, U. K. Theologen: ‘Dit boek van de hand van Bruno Sebrechts kon enkel geschreven worden door iemand die evenwichtig in de praktijk staat. Dit allereerst omdat de inhoud getuigt van een duidelijke en coherente Bijbels-theologische basis. Sebrechts benadert het gehele Bijbelse verhaal integer, in het besef dat schermen met ‘bewijsteksten’ riskant is bij een delicaat onderwerp als geestelijke bevrijding. Ook belangrijk is de ervaring die Sebrechts verwerkt heeft in zijn boek. Zijn jarenlange ervaring als leidinggevende in verschillende evangelische gemeenten gaf hem de gelegenheid deze gebalanceerde benadering in zeer verscheiden pastorale situaties toe te passen, en met resultaat. De auteur is het type dat niet terugschrikt voor de realiteit van Gods kracht. Hij laat zich evenwel niet meevoeren in het spel van sensatie, waarvan weleens sprake is bij dit soort bedieningen. In zijn pastorale bediening heeft hij steeds de lange termijn voor ogen, niet de snelle afhandeling. Daarom kan ik hem en zijn boek van harte aanbevelen.’ Drs. Filip De Cavel, gemeenteleider, Gent, België. In onze post-christelijke tijd is een joods-christelijke reflectie op het demonische kwaad meer dan nodig. Bruno Sebrechts inspireert de lezer in dit boek op gedegen en diepgaande manier vanuit het onderwijs van Jezus Christus, met een gezonde theologische doordenking van dit actuele thema. Een bijzondere meerwaarde van deze publicatie is daarbij dat er voldoende aandacht is voor de uitlegkundige nuances met betrekking tot de praktische toepassing. Dr. Raymond R. Hausoul, predikant, docent en schrijver, Ieper, België.

17 (Voormalige) zendelingen: ‘Meer en meer worden we binnen het gemeentepastoraat en de zendingscontext geconfronteerd met alles wat te maken heeft met geestelijke aanvechtingen. Dat kan ons onzeker maken of verlammen en het is daarom zo belangrijk dat er hierover praktisch en vooral Bijbelgetrouw onderwijs bestaat. Dit is nu net wat dit boek wil doen. Het bevat een schat aan bevrijdende Bijbelse waarheden, aangrijpende getuigenissen en bruikbare richtlijnen voor de pastorale praktijk. Van harte aanbevolen!’ Kurt Maeyens, Directeur van de Belgische Evangelische Zending (BEZ-VL), Brussel, België. ‘Ik kan ‘Uw Licht op Mijn Schaduw’ aanbevelen als een grondige studie over het onderwerp geestelijke bevrijding. Naar mijn mening zou dit boek gebruikt moeten worden om toekomstige christelijke leiders op te leiden in deze belangrijke materie, waar helaas steeds meer behoefte aan bestaat. Ik waardeer het boek ten eerste vanwege de voorzichtige en nederige houding bij de benadering van het rijk van de tegenstander. Daarnaast is er de afhankelijkheid van Gods Woord en van de Heilige Geest met betrekking tot dit duistere terrein. Ten slotte de verhelderende opbouw en argumentatie. Dhr. Sebrechts stelt de grootheid van de almachtige God centraal, zoals het hoort. Moge God dit zorgvuldig geschreven boek gebruiken om velen tot vrijheid in Christus, onze Verlosser, te brengen.’ Winnie Kaetzel, voormalig zendeling en auteur van ‘Bending with the Bamboo. Memoirs of an American family living in Laos during the Vietnam War’. ‘’Uw Licht Op Mijn Schaduw’ beantwoordt aan een grote behoefte, vooral voor hen die anderen willen helpen om tot geestelijke bevrijding te komen. Toen ik opgroeide in Amerika constateerde ik dat vele kerkleiders het onderwerp van demonische activiteit onder gelovigen meden. In de jaren die ik als zendelinge in centraal Afrika werkte zag ik het andere uiterste: rituele uitdrijvingen met veel show en kabaal. Dit boek brengt een evenwichtige en Bijbelse benadering, gebaseerd op het onderwijs van Christus. Waardevolle leerstof voor christelijke leiders en pastorale hulpverleners.’ Patricia Wilkendorf, Bestuurslid ‘Disciple All Nations’, Texas. Gewezen Consultant bij ‘Wycliffe Bible Translators’.

18 ‘Ik beveel dit boek, dat vertrekt van een duidelijke Bijbelse basis, aan: - De uitgebreide studie spreekt voor zichzelf. - De inhoud is evenwichtig. Genezing wordt vooreerst benaderd als een proces en er wordt gewaarschuwd voor overdreven nadruk op de geestelijke strijd. Je vindt er geen simplistische oplossingen of zinloze emotionaliteit. - Het onderwerp is relevant. De wereld is aan het veranderen. Films, liedjesteksten, computerspelletjes, magie en zelfs gewone bordspelletjes bevatten steeds vaker demonische thema’s, en dit wordt ook steeds normaler gevonden. - De plaats van de geloofsgemeenschap wordt gerespecteerd. De auteur onderkent de menselijke neiging tot trots en zelfverheffing, en hoe de tegenstander daarop inspeelt. Het functioneren vanuit een geloofsgemeenschap kan ons beschermen tegen de vele risico’s die verbonden zijn aan de geestelijke strijd. - Het is geschreven vanuit ervaring. Sebrechts en zijn team gaan uit van Gods veelzijdigheid en creativiteit, en het feit dat Hij elke nood op unieke wijze wil beantwoorden.’ Noreen A. McElhanon, LCSW-S Emeritus, Texas.

19 INtrOduC tIe Wat moeten wij verstaan onder verlossing en geestelijke bevrijding? Zijn we niet verlost toen we tot geloof kwamen, en is bevrijding niet een onderwerp voor extreme gelovigen die achter elke hoek een demon zien? Hebben gelovigen vandaag wel rechtstreeks te maken met zaken zoals geestelijke strijd? Wat wordt daarmee bedoeld? Is het mogelijk dat ook een gelovige nood heeft aan geestelijke bevrijding? Over de vraag of een gelovige nog nood kan hebben aan verdere bevrijding lopen de meningen uiteen. Een verlost kind van God, in wie de Heilige Geest woont, heeft alles in huis om stand te houden tegen de aanvallen van de boze. Hieruit concluderen sommigen dat geestelijke bevrijding bij gelovigen niet langer aan de orde is. Anderen zijn van mening dat men weliswaar bij de bekering verlost wordt en onder Gods bescherming komt, maar dat volledige overwinning over duistere machten een proces kan vergen. En hoe zit het met bevrijding bij ongelovigen? Ook dat vormt onderdeel van het debat: Wat hebben wij te bieden aan ongelovigen die in een geestelijke crisis verkeren? Kan een ongelovige bevrijd worden van boze machten? Sommigen antwoorden bevestigend, anderen menen dat dit niet mogelijk is. De meningen lopen dus uiteen. Je leven toevertrouwen aan Jezus Christus is het allerbelangrijkste – daarover is men het eens. Veelal wordt gesteld dat er geen verdere stappen tot bevrijding kunnen worden genomen, zolang iemand de vergeving van zonden niet persoonlijk leert kennen. Wij gaan ervan uit dat de aanhangers van bovenstaande standpunten allen te goeder trouw hun stelling verdedigen. Ze willen trouw blijven aan Gods Woord en daarom weerleggen ze met Bijbelteksten de andere standpunten. Toch redeneert iedereen vanuit persoonlijke beperkingen die gekleurd zijn door persoonlijke, kerkelijke en theologische achtergrond.

20 Bevrijding in de hedendaagse praktijk In dit boek zullen we geestelijke bevrijding plaatsen binnen het ruime kader van Gods heilsplan, en onderzoeken hoe bevrijding van geestelijke machten kan voortvloeien uit de boodschap van verlossing. Mijn kennismaking met bevrijding binnen het pastoraat dateert van ongeveer vijfentwintig jaar geleden, toen ik ondersteuning gaf in het pastorale werk in de plaatselijke kerkgemeenschap. Het gaf me de kans om stap voor stap kennis te maken met deze dienst, en zo doende mijn standpunten te toetsen. Terwijl ik door praktijkervaring nieuwe aspecten van bevrijding leerde kennen, bleef de Schrift steeds het criterium. Ik zag, samen met partners in dit werk, dat de aard en intensiteit van geestelijke aanvechtingen en demonische belasting sterk kunnen variëren, maar dat dezelfde beginselen van toepassing blijven. En hoe diepgaander we iemand tot bevrijding zagen komen, des te sterker was het besef dat wij slechts getuigen waren van het ingrijpen van God, die telkens op unieke wijze bevrijdt. We hebben ook geleerd dat focussen op geestelijke bevrijding niet altijd onze prioriteit moet zijn. Bevrijding is ook niet het gevolg van een menselijke krachttoer of van een magische handeling, maar de vrucht van wat Christus door zijn Geest in iemand bewerkt. De structuur van het boek Dit boek beoogt in de eerste plaats Bijbelse principes omtrent verlossing en bevrijding toe te lichten. Daarnaast worden verschillende getuigenissen aangehaald. 1 De belangrijkste getuigenissen betreffen mensen die ik persoonlijk zeer goed ken (zoals Marilyn, Jan, Loren, Jessy en Joyce). Allen hadden ze ernstige problemen in hun dagelijks functioneren en allen ontvingen een diepgaand herstel. Het boek is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk één begint met een aangrijpend getuigenis van iemand die genezing en bevrijding mocht ontvangen op vele terreinen in haar leven. Dit getuigenis 1 Namen, details, en niet relevante omstandigheden kunnen gewijzigd zijn om de privacy van de betrokkenen te beschermen.

21 werpt licht op een aantal uitgangspunten die in het boek steeds zullen terugkeren. In hoofdstuk twee wordt het belang van Woord en Geest benadrukt, en hebben we het over de balans tussen de werking van God en de menselijke verantwoordelijkheid. Hoofdstuk drie behandelt de val van de mens en Gods genadevolle reactie. Het herstel van de schepping vergt een lang proces. God kiest een volk uit en zal uiteindelijk door een vertegenwoordiger van dat volk verlossing brengen. Hoofdstuk vier behandelt Gods antwoord aan het kruis. De opstanding van Christus vormt het begin van een nieuwe schepping, en alle hoop op bevrijding vloeit daaruit voort. Toch blijft er een geestelijke strijd woeden. Door de woorden en daden van Christus hebben we meer licht gekregen op die strijd, en kunnen we ook de oudtestamentische beschrijvingen van God als Strijder beter plaatsen. In hoofdstuk vijf vindt u een uiteenzetting over het rijk der duisternis. Door eerst stil te staan bij de almacht, wijsheid en liefde van God, kunnen we de sinistere macht van het andere rijk in perspectief plaatsen. In hoofdstuk zes bestuderen we het onderwerp demonisering. In het Nieuwe Testament worden demonen dikwijls onreine geesten genoemd. We onderzoeken de oudtestamentische achtergrond van het begrip onreinheid en krijgen zo meer duidelijkheid over de oorzaken en hoedanigheden van demonisering. Jezus’ optreden in de evangeliën tegen de duivel en zijn onreine geesten wordt beschreven in hoofdstuk zeven. Chronologisch belanden we in het achtste hoofdstuk bij het tijdperk van de kerk. Wat betekent de komst van de Heilige Geest? Welke principes kunnen we afleiden uit de beschrijvingen van bevrijdingen in het boek Handelingen? Welke plaats hebben de gaven van de Geest bij bevrijding? Welke plaats krijgt de geestelijke strijd? In hoofdstuk negen plaatsen we demonische aantasting en de weg tot bevrijding binnen het onderwijs over de oude en de nieuwe schepping. De opstanding van Christus was de triomf over de machten. Op persoonlijk vlak betekent dit dat we de oude levenssfeer moeten achterlaten om vrijheid te verwerven.

22 Nadat we uitgangspunten hebben geformuleerd, zullen we in hoofdstuk tien vijf gangbare benaderingen van bevrijding doorlopen, en komen we tot een stappenplan om bevrijding binnen een verantwoord kader na te streven. Hoofdstuk elf behandelt drie gevalsstudies, waarbij specifieke uitdagingen worden besproken. In het laatste hoofdstuk wijzen we op valkuilen en misleiding die een gevolg kunnen zijn van een overmoedige benadering. We sluiten af met het perspectief van volmaakte vrijheid in het toekomstige glorieuze koninkrijk van Christus. Zeven principes Door het boek heen worden zeven basisprincipes benadrukt: 1. Vertrouw nederig op God en zijn Woord. 2. Twijfel nooit aan Gods liefde. 3. Het kruis en vergeving vormen de basis van elke bevrijding. 4. Stel verlossing en geestelijke groei steeds centraal. 5. Ruim alle restanten van een duister verleden op. 6. Blijf in Gods rust, wetende dat God regeert. 7. Vertrouw op het werk en de leiding van de Heilige Geest. Ten slotte nog een waarschuwing: de principes die beschreven worden kunnen verkeerd toegepast worden. Hoewel we het nut en belang van goede methodologie niet ontkennen, moeten we voor ogen houden dat methodes nooit het werk of de kracht van de Heilige Geest mogen verdringen. Kennis kan de gelovige niet in staat stellen te doen wat alleen God kan doen op zijn tijd, door zijn Geest, en op zijn unieke wijze. We blijven geheel van Hem afhankelijk. Gezegend pastoraat kan ook alleen de vrucht zijn van een integere geestelijke wandel en verantwoorde herderlijke zorg. Ons hoogste doel ligt trouwens niet in de vrijheid van de mens, maar in het eren van God. De juist begrepen vrijheid van de mens mag daar een welkom uitvloeisel van zijn. Moge dit boek een aanmoediging zijn om de rijkdom van het Woord te verkennen en meer op Hem te gaan vertrouwen.Bruno Sebrechts, Oudenaarde, België

23 1. Uit de dUisternis tot het Licht Een jonge vrouw in mijn directe omgeving kwam ingrijpend tot bevrijding, en dat zette me aan om dit onderwerp te gaan bestuderen. Het getuigenis van die vrouw volgt hieronder. Het is een aangrijpend en bij momenten schokkend levensverhaal. Mocht het lezen van haar verhaal op dit moment teveel vragen of onrust oproepen, stelt dit dan nog even uit en leest eerst de rest van het boek. Ga dan verder met hoofdstuk twee, maar verzuim niet om haar verhaal en de wonderlijke afloop nadien alsnog te lezen! 1. 1 Bevrijd! De pastor van de kerkgemeenschap waarvan ik deel uitmaakte, vroeg mij of ik me kon vrijmaken om betrokken te zijn bij een pastorale sessie. Ik wist dat het iemand betrof die recent op een bijzondere wijze tot geloof was gekomen. Deze vrouw, die we hier Marilyn zullen noemen, had een ernstig psychiatrisch verleden. Ze was dertien jaar lang chronisch ziek geweest, waarbij ze frequent was opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Vaak betrof het gedwongen opnames, soms zelfs perioden van meerdere maanden, waar ze zich achteraf niets meer van herinnerde. Hier volgt haar verhaal. Opgegroeid in een wereld van angst Als ik terugdenk aan mijn kindertijd zijn daar bovenal de herinneringen aan alles overheersende angsten. Rond mijn zesde jaar onderging ik een traumatisch occult ritueel, dat me nog doet huiveren als ik eraan terugdenk. Het liet lichamelijke, maar bovenal emotionele littekens na. (Ik begrijp dat dit voor de lezer bizar kan overkomen, maar ik vraag begrip voor het feit dat ik deze gebeurtenis niet verder zal toelichten. U vindt algemene informatie over deze extreme vorm van misbruik in bijlage 7). Mijn hele wereld veranderde, ik voelde mij anders dan alle anderen. Vanaf toen leefde ik in de schaduw van een beklemmende aanwezigheid. Ik werd bedreigd met de dood als ik die gebeurtenis ooit naar buiten zou brengen, en dat maakte mijn wanhoop compleet. Ik groeide op in een disfunctioneel gezin. Door de problemen met mijn vader leefde iedereen in ons gezin geïsoleerd in zijn eigen wereldje. We waren allen bang tegen

24 de tijd dat vader thuiskwam, want als hij dronken was, ging hij wild tekeer. De woeste blik in zijn ogen bleef mij achtervolgen, zelfs tot op school, waar ik letterlijk onwel kon worden van angst wanneer ik ineens weer de ogen van mijn vader voelde of zag, en soms ziek van angst naar huis gebracht moest worden ... om daar mijn vader aan te treffen. Soms verstopte ik me, bijvoorbeeld in een kast, maar zelfs dat hielp niet. Mijn vader dwong me, dwars door de deur heen, om de kast te openen. Voortdurend leefde ik in spanning en verlammende angst. De meeste kinderen op school wisten dat mijn vader alcoholist was, wat reden genoeg bleek om mij te mijden. Zo bleef ik in mijn eigen wereldje, waarin de enige met wie ik mij verbonden voelde, een vriendelijke, begrijpende imaginaire vrouw was, wier stem ik dikwijls hoorde, maar die ik ook een aantal malen in levende lijve in ongewone omstandigheden ontmoet had. Ik had me nooit afgevraagd hoe die band ontstaan was of wie ze was. Zij begreep mij, ik kon werkelijk alles aan haar kwijt. Ze had weet van dingen die ik nog nooit aan iemand had toevertrouwd. Ik voelde zo dikwijls haar aanwezigheid rondom mij en ze verzekerde mij dat ik verder niemand nodig had. Met haar bij mij leek dat ook niet nodig. Jeugd Rond mijn elfde jaar was daar een ander ritueel, dat zo afschuwelijk was, dat het misschien zelfs niet geloofd zou worden. Het maakte nog veel meer kapot in mijn jonge leventje en liet opnieuw lichamelijke en emotionele littekens na die mij voor vele jaren zouden tekenen. Toen de vrouwenstem mij op een bepaald moment aanraadde om dan maar een einde aan mijn leven te maken, kon ik me daar volledig in vinden. Alles was beter dan in deze rotwereld verder te moeten blijven leven. Er is zoveel gebeurd wat ik liever niet toelicht, maar ik wil toch een aantal voorbeelden geven die ervan getuigen uit welk een ellende God mij verlost heeft. Mijn oudere broer kwam op zijn 18e verjaardag om bij een verkeersongeval. Dit was voor ons allemaal een enorme klap. In die tijd begonnen mijn epileptische aanvallen. Mijn vader kon met dit overlijden ook niet omgaan. Hij had bovendien keelkanker gekregen. Hij zag zijn einde naderen, en in zijn razernij bleef hij zeggen dat hij ons zou doden voor hij zelf zou sterven. Ik leefde steeds tussen angst en droom. Ik sprak met die stem, en smeekte daarbij tot de ‘Maagd Maria’ om een eind te maken aan deze nachtmerrie, en bleef maar bidden om zijn of mijn dood.

25 Op momenten van hevige crisis schoot er wel eens familie te hulp, maar de situatie veranderde niet. Op een avond kwam mijn vader weer eens dronken thuis en probeerde te doen waar hij steeds mee gedreigd had. De buren sloegen toen alarm, en ik heb het op het nippertje overleefd doordat de politie te hulp was gesneld. Ik werd naar het ziekenhuis gebracht en mijn vader werd naar de gevangenis afgevoerd. Hij werd nadien overgebracht naar een psychiatrische instelling. Mijn moeder en ik bleven alleen achter. Ik zal nooit kunnen verwoorden wat het betekent om als kind door je eigen vader bijna vermoord te worden. En hoe zijn ogen – op het moment dat hij toesloeg – zich in mijn ziel griften. Uiteindelijk stierf mijn vader door een wanhoopsdaad, maar zijn ogen bleven mij achtervolgen. Ziekenhuisopnames Op mijn achttiende huwde ik en dacht ik een nieuw leven te kunnen beginnen. Inderdaad, het leven had zo mooi kunnen zijn, als er niet zo’n aantasting en onverwerkt verleden was. Een jaar later werd onze dochter geboren. We waren gelukkig, maar kort daarna ging alles weer fout. Ik werd met uitdrogingsverschijnselen opgenomen in het ziekenhuis. Blijkbaar was er lichamelijk verder niet veel aan de hand. Wel werd er na verloop van tijd een psychiater naar me toe gestuurd. In ons eerste gesprek vroeg hij me luchtig of mijn man dronk, of naar andere vrouwen ging. Daar reageerde ik erg verontwaardigd op. Maar toen de psychiater bij mijn jeugd terechtkwam, ging de bal aan het rollen. Ik vertelde iets over mijn vader en liet voor het eerst iets naar buiten komen van de angsten die ik had doorstaan, zonder inhoudelijk te spreken over de trauma’s of de stemmen. Ik merkte echter dat de psychiater al voldaan was met de informatie over mijn vader. Het haten van mijn vader vond hij heel normaal en zijn oplossing bestond uit medicatie. Het zou vast wel in orde komen. Maar ik klapte dicht. Al gauw leefde ik als verdoofd door de hoge dosis medicijnen. Het liefst bleef ik op bed, opgesloten in mijn eigen wereld. Zelfs mijn eigen man kon me niet meer echt bereiken. Ik was in de ban van de stemmen, die met steeds meer leken te zijn. Aan hen kon ik alles kwijt, en ik dacht dat zij me tenminste begrepen. Door de vele medicatie kreeg ik verlammingsverschijnselen. Ik kon nog nauwelijks spreken en verloor controle over delen van mijn gezicht, zodat het speeksel gewoon uit mijn mond liep. Maar het ergste van alles was het onbegrip van bepaalde dokters en verpleegkundigen. Toen ik mijn vork niet meer kon vasthouden, stelde men dat ik niet wilde eten, en dreigde men met overplaatsing naar de

26 psychiatrische afdeling. Ik hoorde een gekerm over mijn lippen komen als van een gekweld dier, maar kon niets doen om dit te stoppen. Ik kreeg injecties totdat dit stopte, maar de verlamming nam verder toe en ik raakte dus nog meer gevangen. Mijn familie liet mij overbrengen naar een ander ziekenhuis. Daar werd verlamming wegens een overdosis aan medicijnen vastgesteld. Ik verbleef enkele dagen op de intensive care en werd intraveneus behandeld. Daarna moest ik, als een klein kind, weer leren bewegen, eten, schrijven ... Eindelijk mocht ik naar huis, maar helaas slechts voor een korte periode. Een nieuwe opname volgde, nu in de psychiatrische afdeling van een universitair ziekenhuis. Ik vond het vreemd dat ik andere patiënten zag binnenkomen en rondlopen in hun gewone kledij in plaats van in een pyjama, maar merkte al gauw dat ik degene was die afweek, als enige in nachtkledij. Het ergste van alles waren de onzekerheid – het feit dat er over je heen beslist werd – en de deuren die op slot zaten, alsof je in een gevangenis was. Ook hier bestond een deel van de therapie uit gesprekken, die grotendeels overeenstemden met de eerdere gesprekken. Maar innerlijke stemmen bleven mij beheersen. Aanvankelijk vond ik steun en begrip bij hen, maar nu merkte ik dat ze opdringerig werden, steeds dwingender. Ze waarschuwden mij om niet over hen te spreken en vertelden me keer op keer dat ik er beter een einde aan kon maken. Ik kwam tot destructief gedrag dat zich afspeelde buiten mijn bewustzijn. Tegen mijn man werd gezegd dat ik ernstig schizofreen was. Ik hoorde eigenlijk thuis in een instelling voor chronische aandoeningen. Gelukkig zag mijn man dat anders, en dankzij hem en zijn zorg kon ik het contact met mijn gezin en de maatschappij behouden. Maar de epileptische aanvallen waren voor hem moeilijk om mee om te gaan. Vele, vele malen werd ik opgenomen. ‘In het zothuis’, zoals ze dat in de volksmond noemden. Ik wil niet veralgemenen, maar in mijn geval werkten de opnames niet bepaald positief uit. Zolang ik overal ‘ja’ op zei, ging alles zijn gang, maar als ik ergens anders over dacht of niet wou meewerken, riskeerde ik om in een isoleercel te worden gestopt. Zelfs lakens en kleren had men daar niet; een deken was het enige waarmee men zich kon bedekken en warm houden. Naakt in een cel, met een glazen ruitje als inkijk voor passanten. Alsof je een wild, ontembaar dier was. Het betreft toestanden van vele jaren geleden, maar zo ging het er toen wel aan toe.

27 Zo werd ik eens opgesloten omdat ik weigerde medicatie te nemen. Zonder die medicatie zag ik nog een beetje kans om in te gaan tegen die opdringerige stemmen, maar als ik versuft was had ik helemaal geen controle meer over mezelf. Uit angst probeerde ik eens het ziekenhuis te ontvluchten, maar ik werd al gauw gegrepen en in de isoleercel gestopt, om ‘platgespoten’ te worden, opdat ik zou leren om mij aan de regels te houden. Elke dag kwam men vragen of ik nu eindelijk bereid was mijn medicatie te nemen, en of ik wilde beloven niet meer weg te lopen. De onmacht en innerlijke pijn waren onbeschrijfelijk. Na een week zwoer ik dat men mij nooit meer zou zien huilen; op mijn verdriet werd toch geen acht geslagen en ik gunde hen niet langer om het te zien. Ik zat in een hoekje van de cel, volkomen gebroken. Ik herinner me nog dat ik met mijn hoofd tegen de muur sloeg, alsof ik mijn schedel kapot wilde slaan. Toen de arts, de psycholoog en de verpleegster binnenkwamen en me opnieuw vroegen of ik eindelijk wilde doen wat van me werd verwacht, stemde ik toe en vervolgens mocht ik weer naar mijn kamer. De ‘therapie’ had ‘geholpen’... Wanhoopsdaden volgden elkaar op, want de stemmen moedigden me daartoe aan, of dwongen mij er zelfs toe. Al met al ondernam ik een twintigtal zelfmoordpogingen. Na één van die pogingen was ik tien dagen comateus. De psychiatrische lijdensweg heeft ongeveer dertien jaar geduurd. Het is niet mijn bedoeling om psychiatrische hulpverlening in diskrediet te brengen, want ik besef goed dat deze soms noodzakelijk is en soms juist wel herstel kan bieden. Maar in mijn geval maakte het mijn lijden alleen maar dieper. Op zoek naar een spirituele uitweg In mijn beginperiode in de psychiatrie raadde een dokter me aan om, voor zover de situatie het toeliet, yogalessen te gaan volgen. Het was volgens hem een goede ontspanningsmethode. Ik meldde me aan en ik bleek een zeer bekwame cursiste. Deze yoga vloeide over in transcendente meditatie. Eerst leer den we om te ontspannen in de lotushou ding en moesten wij aan mooie dingen uit de natuur denken. Na ongeveer een half jaar leerden we om te ontspannen zonder aan iets te denken; daartoe moesten we ons leegmaken, ‘alsof je in het duister valt,’ zei de leraar. De duisternis die we ervoeren met onze ogen dicht, moesten we proberen vast te houden wanneer we onze ogen weer openden.

28 Weinigen raakten daar echt bedreven in. In onze groep waren dat er twee, waaronder ikzelf, en dat ondanks mijn problematische toestand. Er werd ons gevraagd om verder te gaan. De leraar zei dat wij over een gave beschikten om uit te treden. Zo konden wij een manier vinden om onze problemen beter te hanteren. Dat sprak mij heel erg aan. Ik hoopte eindelijk eens tot rust te komen. Het leek mij bijzonder om uit mijn eigen lichaam te kunnen treden als ik het te moeilijk kreeg. Was dit de manier om weg te vluchten als die stemmen mij opnieuw zouden overheersen? Ik was er van overtuigd dat dit de uitweg zou zijn. Helaas heb ik achteraf moe ten inzien dat dit mij juist nog dieper deed wegzakken. Het kostte mij heel veel oefening en inspanning om een bepaald niveau te bereiken. Uit mijn lichaam treden lukte niet zomaar. Het kostte veel discipline en inwijding in geheimen. Wij kregen een persoonlijke mantra en nadien een sleutelwoord om ons te verbinden met de geestenwe reld. Wanneer ik een bepaald geluid voortbracht en dat werd beantwoord, had ik ‘contact’; dan kwam er een bepaalde macht over mij en kon ik in trance treden. Maar ook hier werd het karakter steeds dwingender. Uiteindelijk kon deze geestenwereld mij oproepen op hun initiatief, en dan werd ik als het ware uit mijzelf gezogen door hun toedoen. Toen ik in die geestenwereld ook mijn vader meende te ont moeten was het voor mij genoeg. Stoppen kon echter niet meer, ik zat eraan vast. Het keerpunt Het keerpunt kwam toen ik rond mijn dertigste in contact kwam met christenen. In een betere periode, tussen twee opnamen, zocht ik werk als poetshulp. Het gezin waarin ik kwam had een Bijbel. Ze spraken veel over Jezus Christus en hun band met Hem. Bovendien vertelden ze over de kerkgemeenschap waar ze deel van uitmaakten. Hun geloof raakte mij diep. Zij hadden iets wat ik miste, hoewel ik overtuigd was van het bestaan van God en mezelf ook als een christen beschouwde. Ik leerde toen nog andere mensen kennen, die graag als volgelingen van Christus wilden leven. Ik zag bij hen een diepe liefde en vriendschap. Maar ik durfde hen niet te vertellen waar ik aan leed, want ik was bang dat ook zij me dan zouden laten vallen. Hoe weinigen waren er nog overgebleven van de vrienden die mijn echtgenoot en ik vóór ons huwelijk hadden. Kort daarop moest ik opnieuw opgenomen worden. Ik vroeg mijn man met klem daarover niets tegen mijn nieuwe vrienden te zeggen, maar hij was het daar niet mee eens en wilde dat ze toch op de hoogte werden gebracht. Het enige wat ik kwijt wilde, was dat ik rust nodig had. Ik

29 schaamde me zo. Maar even later stonden deze mensen aan mijn bed. Hun bezoek trof me diep; ze schaamden zich niet voor mij en wilden bevriend blijven! De contacten zijn toen wat persoonlijker geworden, en ik kreeg van hen een boekje over vertrouwen op God. Ik verslond het boekje, ondanks dat ik versuft was door medicatie. Hoewel ze beloofden me opnieuw te komen bezoeken, had ik toch een zeer moeilijke week. Na dertien jaar psychiatrie was ik ten einde raad. Ik wilde niet meer leven. Ik leed zelf onder mijn toestand, maar zag hoe ook mijn man en kind zoveel te lijden hadden onder alles, en ook zij waren op! Ik vond een lotgenoot in een medepatiënt. We spraken met elkaar over onze pijn en we besloten om samen een eind aan ons leven te maken. We waren bang voor de dood, maar de andere angsten waren nog groter. We besloten ons samen voor de trein te werpen. Maar op de dag dat we dit gepland hadden, riep ik nog eenmaal tot God, voor de allerlaatste keer: ‘Als u werkelijk bestaat, toon het me dan!’ Direct daarop kwamen mijn nieuwe vrienden op bezoek, en ze gaven me een Bijbel. Toen wist ik ineens dat ik zou genezen en dat de oplossing voor mijn problemen in dat boek beschreven stond! Toen ze weg waren, ben ik direct begonnen te lezen. Ik had echt het gevoel dat er iemand liefdevol tot mij sprak. Op welke bladzijde ik die Bijbel ook opensloeg, het was alsof ik steeds een antwoord kreeg op de zo vele vragen die ik had. Ik begon te huilen, knielde neer en zei tot God: ‘Ik wil met U leven, want ik heb vanmorgen in mijn diepste ellende tot U geroepen: ‘Toon het me, als U bestaat’, en U hebt echt geantwoord!’ Vanaf die dag heb ik Christus aanvaard als mijn Verlosser en de Bijbel als zijn Woord, zonder er nog aan te twijfelen. Toch kwam er direct daarna een loodzware domper: mijn vriendin had in haar eentje haar plan doorgezet, terwijl ik onze afspraak helemaal was vergeten! Ik heb echt moeten vechten tegen verpletterende schuldgevoelens. Mijn vriendin was dood, en ik was gered. Op het nippertje! Zo’n opname duurde gewoonlijk enkele maanden, maar een week nadat ik die Bijbel gekregen had, mocht ik naar huis. Ondertussen werd er in de kerkgemeenschap voor mij gebeden. Ik ging voor het eerst mee naar een Bijbelstudie. Ik kon lang niet alles volgen, want ik kende nog niets van de Bijbel. Maar het was voor mij het Woord van God, en dus de moeite waard om eruit te leren. Ik leerde hoe Christus voor mijn zonden gestorven was, hoe Hij regeert over alle machten en krachten, en dat ik uitgenodigd werd om deel te krijgen aan zijn rijk van liefde en herstel. Zo’n

30 God en Helper had ik nodig! Hoewel de duistere krachten uit mijn oude leven nog nazinderden, werd Christus mijn Heer. Mijn bevrijding was duidelijk begonnen. Wat mij het meest raakte was de liefde en vriendschap onder de gelovigen. Ik voelde mij op mijn gemak, hoewel velen op de hoogte waren van mijn psychiatrische achtergrond. Ik had last van innerlijke aanvechtingen en vroeg bij een volgende gelegenheid om gebed. Het gebed deed me erg goed, evenals de hele dienst trouwens. Ik kreeg een boekje mee dat ging over genezing van beschadigde emoties. Daarin las ik dat er in de psychiatrie heel wat mensen kapotgaan door haatgevoelens. Ik herkende dit bij mezelf: ik haatte mijn vader zo intens, dat het als een zware last op mijn borst drukte. Ik maakte een afspraak met de pastor. Hij vertelde mij dat haat eigenlijk zonde is. Dat was een heel ander geluid dan ik tot dan toe in de psychiatrie had gehoord. Ik voelde mij echter absoluut niet in staat om mijn vader te vergeven. Wat nu? De pastor zei me dat het op dat moment voldoende was dat ik mijn bereidheid tot vergeven uitsprak in gebed. Ik vroeg aan God of Hij mij wilde helpen die haat af te geven, en tot mijn verbazing lukte het daarna. Het was alsof ik van een immense last werd verlost. Toen ik naar huis ging, voelde ik me een ander mens. Enige tijd later kwamen we opnieuw bijeen om te bidden in verband met de ‘epileptische’ aanvallen waar ik zo onder leed. Er werd gebeden met oliezalving, en sinds die dag heb ik nooit meer een aanval gehad. Toen ik de psycholoog vertelde dat ik wilde stoppen met zijn behandeling, omdat ik geloofde dat God een andere weg voor me had, zag hij dat als godsdienstwaanzin. Hij belde mijn man op met het voorstel dat ik opnieuw opgenomen zou worden. Mijn man reageerde echter anders dan hij had verwacht: ‘Ze heeft nu al zoveel geprobeerd, laat haar dat ook nog maar eens proberen’. De psycholoog kon niet anders dan mij te laten gaan. Diep vanbinnen wist ik dat God mij helemaal zou genezen en dat ik volledig op Hem moest vertrouwen. Religieuze devoties Op een bepaald moment werd mij de vraag gesteld of er nog voorwerpen in mijn huis aanwezig waren die met mijn duister verleden te maken hadden. In de Bijbel staat bijvoorbeeld over afgodsbeelden: ‘U mag zoiets gruwelijks niet in huis halen’ (Deut. 7:26). Ik had nogal wat religieuze voorwerpen van aanbidding, die een eigen

31 verhaal hadden, maar ik was er nog niet van overtuigd dat dit fout was. We baden dan maar of God zelf duidelijkheid wilde brengen. Toen ik daarna thuiskwam, kon ik mijn ogen nauwelijks geloven. Het Christusbeeld (!) dat aan de schoorsteen hing, was onverklaarbaar naar beneden gekomen, evenals de Mariabeelden en de schilderijtjes en beeldjes die ik in de psychiatrie had gemaakt en waarin ik al mijn angsten, gevoelens en gebeden had gelegd. Er was zelfs een open lade. Een kruisbeeld, dat ik van mijn grootvader had gekregen en dat ik onderin de la bewaarde, lag zomaar bovenop. Ik stond te trillen op mijn benen, belde direct naar de pastor. Hij was ook verbaasd, maar hij zei dat hij het moeilijk anders kon interpreteren dan als een zeer concrete gebedsverhoring; het was nu wel duidelijk wat niet langer in mijn huis thuishoorde! Die subtiele afgoden moest ik dus opruimen. Het eerste jaar als gelovige Het eerste jaar heb ik zoveel mogelijk de Bijbelstudies, gebedskringen en erediensten bijgewoond. Terugkijkend op dat jaar, moet ik nu vaststellen dat het eerste jaar veel minder zwaar was dan de fase die daarop zou volgen. Ik geloof dat God mij de rust gaf om eerst zijn Woord beter te leren kennen, zodat ik toegerust zou zijn voor alles wat nog komen zou. Heel wonderlijk voor mij was dat God door zijn Geest soms heel duidelijk tot mij sprak. Dan kreeg ik bijvoorbeeld ineens een Bijbeltekst in mijn gedachten, soms alleen een tekstverwijzing. Als ik dan die tekst opzocht, bleek dat een perfect antwoord op mijn nood te zijn. Toen ik God bijvoorbeeld eens de vraag stelde waarom er zoveel voor en met mij gebeden moest worden, kreeg ik als antwoord Marcus 2:17, waarin staat: ‘ Wie gezond zijn, hebben geen dokter nodig, maar wie ziek zijn.’ Enkele malen, toen de strijd zeer hevig werd, heb ik duidelijk hoorbaar een stem gehoord, die tegen me zei: ‘Ik heb je in Mijn hand, Mijn kind, vecht verder’. Die ervaringen waren belangrijk voor mij, maar uiteindelijk was toch de Schrift mijn vaste fundament en de toetssteen. God heeft mij diverse malen op wonderbaarlijke wijze hersteld van verschillende kwalen. Wanneer ik op de televisie kijk naar een documentaire over anorexia nervosa en zie hoeveel mensen hieraan overlijden, dan ben ik geweldig dankbaar dat ook dit achter mij ligt. Dat wil niet zeggen dat mijn herstel steeds snel en gemakkelijk verliep, alsof mijn genezing een aaneenschakeling was van wonderen die eenvoudig voor het grijpen

32 lagen. Misschien is God mij wel juist zo nabij en genadig geweest omdat de weg tot genezing en bevrijding dikwijls zwaar en intensief was. Ik had veel bemoediging nodig, maar heb die ook gekregen. Ik besefte dat ik slechts kon kiezen tussen doorgaan of opnieuw worden opgenomen in de psychia trie. Hoewel het God was die mij bevrijdde, vroeg Hij wel mijn volledige medewer king en inzet, waarbij Hij te allen tijde mijn persoonlijke keuzes respecteerde. Achteraf heb ik gezien dat God niet alleen in mijn leven gewerkt heeft, maar ook in de levens van anderen, die Hij had voorbereid om mij te kunnen helpen. Er moest nog zoveel uitgesproken en doorgebeden worden. Beetje bij beetje bracht Gods Geest tijdens het samen bidden dingen naar boven, die dan moes ten worden uitgesproken en verwerkt. Dat kon pijnlijk zijn: het betrof het onder ogen zien van vreselijke gebeurtenis sen die ik jarenlang had onderdrukt. Ik moest leren om elke hardheid waarachter ik mij verschool en iedere oppervlakkigheid – waardoor ik dingen onderdrukte vanuit een vluchthouding – af te leggen. Het was zo verleidelijk om in oppervlakkigheid verder te leven. God wilde echter dat ik mijzelf zou zijn, en daartoe moest ik mijn innerlijke pijn onderkennen. Die pijn kon dan via mijn emoties verwerkt worden. Ik wilde mij losmaken uit de greep van angst en de machten die daarachter schuilden. Het uitspreken van trauma’s, het ontvangen van gebed voor innerlijke genezing en bevrijding en het zalven met olie, waar Jakobus over schreef, gingen hand in hand ( Jk. 5:14). Om genezing te ontvangen was het nodig telkens opnieuw los te laten, vergeving te schenken en vergeving te ontvangen. Zo herstelde God mijn emoties. Een zware strijd Nu de strijd achter me ligt, denk ik wel eens: ‘Het is misschien maar beter, dat ik niet van te voren geweten heb hoe zwaar het nog ging worden.’ Het bidden om bevrijding was niet het eerste waar ik nood aan had, en dat was gelukkig ook niet het eerste waar mijn begeleiders op aanstuurden. Ik vraag me zelfs af of ik het wel aangekund zou hebben, om direct geconfronteerd te worden met demonische uitbarstingen. Ik had mijn buik meer dan vol van alles wat met het rijk der duisternis te maken had en hield dat liever op de achtergrond. Maar op een gegeven moment kon een demonische reactie niet uitblijven, want door de occulte rituelen waarbij ik – zij het onvrijwillig – betrokken was geweest, hadden boze geesten ruimschoots kans gezien grip te krijgen op mijn leven. Ze konden mij als gelovige dan wel niet langer domineren, maar ze vormden wel duistere schaduwen die over mijn leven bleven hangen. En Gods Geest zou duisternis vervangen door zijn omhullende liefde.

33 Zo was ik bijvoorbeeld eens op weg naar een Bijbelstudie toen ik een vreemde aanwezigheid in mijn auto ervoer. Een dwingende stem beval me om het water in te rijden. Ik raakte in paniek en riep Jezus om hulp. Op dat moment merkte ik dat die aanwezigheid de auto verliet. Maar het verliep niet altijd zo eenvoudig. Enige tijd later, tijdens een pastorale sessie, had ik het zo moeilijk dat ik, zodra de sessie begonnen was, gewoon zat te beven van onrust. Praten ging niet, zelfs meebidden lukte nog nauwelijks. Ik voelde mij zonder duidelijke reden enorm angstig. Wat er verder gebeurde heeft men mij achteraf verteld. Toen men een geest van angst had geboden te vertrekken, kromp ik in elkaar, gaf een schelle gil, en kwam huilend weer bij. Het verleden werd steeds verder afgesloten. Bepaalde stemmen waren weg, maar anderen waren nog steeds op de achtergrond aanwezig. Toch wist ik nu zeker dat deze stemmen geen tekens waren van krankzinnigheid. Ik kon de stemmen nu plaatsen. Dit geldt uiteraard niet voor iedereen die innerlijke stemmen hoort, maar in mijn geval betrof het geestelijke indringers uit mijn oude leven, waar ik als gelovige in Jezus’ naam weerstand aan kon bieden. Mijn begeleiders erkenden die realiteit, en dat was voor mij onnoemelijk belangrijk. De strijd voor mijn bevrijding heeft verschillende jaren geduurd. Dikwijls praatten en baden we een paar uur per week. Er waren zoveel hardnekkige patronen en drijfveren uit mijn vroegere leven die ontkracht moesten worden door Gods Woord en Gods Geest: ingewortelde angsten, overgevoeligheid voor prikkels, verkeerde geloofsideeën, gedane beloften waar ik nog onbewust aan vastzat, hardheid, innerlijke bindingen … De bevrijding van boze machten ging gepaard